23 okt.- ‘Werk en rust’ het romantisch huisje op hoek Kerklaan- de Rijt wordt binnenkort weer burgemeesterswoning. Nanning Mol, sinds een maand onze nieuwe eerste burger, mag er gaan wonen met zijn partner Erwin Lunshof. De woning, gebouwd rond 1850, is destijds aan de gemeente geschonken door het kunstenaarsechtpaar Toon en Lena en de Jong. De vermaarde etser, graficus, en tekenaar Toon de Jong, stammend uit een Amelands zeemansgeslacht, is er in 1879 geboren. Zijn ouders huurden eerst de grote voorkamer van de erven van wagenmaker J.G.Koekkoek en kochten het uiteindelijk in 1869. Dat Toon’s vader, die kapitein was, met zijn eerste vrouw naar Laren verhuisde, had te maken met haar broze gezondheid. Haar arts gaf het advies op ‘hoge zandgrond’ te gaan wonen en Laren stond bekend om zijn gezonde lucht.
Voor de woning liep een sloot, de Biezem, en toen deze gedempt werd, vroeg de heer De Jong aan zijn buurman wethouder G.Smit of hij het stuk gemeentegrond tussen sloot en weg kon kopen om er een grote voortuin van te maken, aldus A.D.Wumkes in de Feestweekcomité-uitgave ‘…Op Laren an!’. Dat mocht onder voorwaarde dat de hoogte van de heg een blijvend uitzicht garandeerde op het huis van Smits grootmoeder. Opvallend aan de voorgevel is het prachtige houten lofwerk. Geveltop en uiteinden bij de gootranden zijn versierd met barokke levensbomen. Op de schoorsteen steekt de Faam (‘hij, die te goeder naam en faam bekend staat!’) de loftrompet op de bewoners. Maker is de Duitser Tiemans, een gewezen ritmeester uit Kassel die zijn heil elders zocht, bevriend raakte met de familie en na verloop van tijd een kamer betrok. Hij was een zeer vakkundig houtsnijder. Dat het huis zo mooi geworden is, is vooral zijn verdienste.
Toen ik eind jaren zestig Annemarie even om de hoek in De Pijl leerde kennen zag ik regelmatig het oudere echtpaar bezig in de (moes)tuin. Mijn vrouw vertelde dat ze als kind vaak pruimpjes van Lena. ‘Beiden hanteerden de naald’, schreef de Bel. Hij etste, zij borduurde zijn afbeeldingen. In menig huis in Laren hangen zijn verbeeldingen van t’ Bonte Paard, de eng, Gooiergracht, etc. Toon was wars van moderniteiten. Met Lena leefde hij zoals het vroeger was: geen stofzuiger en koken op een petroleumstelletje. Ook in zijn werk geen modernisme. Hij was een romantisch naturalist met oog voor detail. Hij zocht de stilte van het weidse landschap. Zijn werk drukt een haast tedere stemming uit. Altijd dromerig, sprookjesachtig, met een vaak ijle, mystiek winterse sfeer: pasgevallen sneeuw die het pad zacht en wollig maakt. ‘Toon en Lena hadden een mooie levensavond’, vervolgt de krant. ‘Bij zomerdag kon men het echtpaar per fiets in de polder vinden. ‘Pluk de dag’ moet hun lijfspreuk zijn geweest. Het was bepaald geen uitzondering dat Lena al om 5 uur s‘ochtends zat te borduren. Was ze jarig dan kwam de ook jarige buurman, melkboer Fok Calis langs met een liter room en op haar 75 ste zelfs met een dubbele portie!’ Lena is 93 jaar geworden, Toon 98. Lena overleed in 1977. Toon een jaar later. 71 jaar waren ze getrouwd. ‘Werk en rust’. Het inspireerde hen en gaf hun leven waarde.
Leo Janssen
pentekening ‘werk en rust’ Annemarie Bitter
