18 dec.- Toen de Vredelaan na de Eerste Wereldoorlog in 1919 naar de Zevenenderdrift werd doorgetrokken, was er veel animo voor ‘buitenlanders’, zoals niet-inwoners van Laren werden genoemd, om er te gaan wonen. Er was door hen veel geld te besteden. Op grote kavels werden vele soorten villa’s en landhuizen gebouwd. De buurt kreeg al gauw de naam ‘Goudkust’. Begin dit jaar was er op de hoek Langsakker een felle uitslaande brand in de vrij gelegen atypische villa: ‘De Zwitser’. De bewoonster van het houten chalet meldde de brand zelf. Toen de brandweer arriveerde, sloegen de vlammen al uit het dak. Meerdere korpsen uit Laren, Hilversum, Huizen en Bussum bestreden de vlammenzee. Het kapitale pand, dat volgens de brandweer als verloren moest worden beschouwd, stond daarna te koop voor 1,3 miljoen euro. Het College moet nu besluiten: slopen of behouden. De villa, een gemeentelijk monument, is van plaatselijk en regionaal belang. Zo’n status legt de gemeente vast in een monumentenverordening.De gemeenteraad drong er onlangs bij het College unaniem op aan het pand voorlopig niet te slopen, maar eerst te behandelen in de commissie Ruimte en Infrastructuur. Terecht dat de gemeenteraad hiermee uitstraalt extra zuinig te zijn op onze monumenten. Het College heeft inmiddels bij Mooi Sticht een monumentenadvies aangevraagd. ‘De Zwitser’ is zeldzaam en heeft een grote cultuurhistorische waarde. Het is een vroeg voorbeeld van houten systeembouw in chalet stijl. Rond 1920 kwam het vanuit Zwitserland of vanuit de destijds Duitse regio Silezië als een houten bouwpakket naar Nederland. Begin twintigste eeuw werden ze met name in gefortuneerde gebieden neergezet als (vakantie)woning. In het Gooi, op de Veluwe, in de Achterhoek of langs de Zeeuwse kust. ‘Onze Zwitser’ heeft bijzondere esthetische kwaliteiten. Zoals de bijvoorbeeld de gevelconstructie, de galerij met zeer fraaie ornamenten en de vensterconstructies. Mijn vriend Karel Loeff, directeur van erfgoedvereniging Heemschut die dagelijks zijn facebook-volgers verrast met zijn veel gelikete ‘Monument van de dag’, is altijd uitermate gereserveerd bij sloop van waardevolle panden: “Monumenten dragen bij aan de identiteit van onze woonplaats. We hebben de verantwoordelijkheid er goed voor te zorgen en ze door te geven aan komende generaties.Zoiets bijzonders als ‘De Zwitser’ komt nooit meer terug.” Vooruitlopend op de beraadslagingen kreeg ik afgelopen zondagmorgen geheel onverwacht een e-mail met daarin het door het college aangevraagde advies. Het pand is volgens Mooi Sticht onherstelbaar beschadigd. Sloop rest. Maar het rapport concludeert wel: ‘De commissie betreurt dat voorliggende pand door brand en vochtaantasting dermate beschadigd is geraakt dat het nagenoeg geheel verloren is gegaan. Indien er direct na de brand bij het pand was beschermd tegen verdere weersinvloeden, zou de aantasting van het monument waarschijnlijk minder ingrijpend zijn geweest.’ Wie heeft er weer eens zitten slapen! Laat de raad zich dat maar eens goed afvragen en vooral hoe is dit in de toekomst te voorkomen. Er is in het verleden teveel gesloopt in ons dorp: hotel Hamdorff, boerderij Zijtak, de Boerenhofstede en straks… hoe gaat het met ‘The Golden River’, het oude stationshotel van Chris Hamdorff ? Weet u, het kan echt wel. Kijk naar het Papageno Huis ( ik was er als wethouder RO zelf verantwoordelijk voor), de boerderij op de Torenlaan, Mauve, of villa Steenbergen.
Leo Janssen
