20 nov.- Excuus, ik kon echt niet wachten. Nog voor zijn verjaardag heb ik het al uit de handen van Sinterklaas gerukt: de nieuwe biografie ‘Alles voor Vincent’ over Jo van Gogh-Bonger. Prachtig geschreven door de senior onderzoeker van het Van Gogh Museum, Hans Luijten die er tien jaar aan werkte. Het 624 pagina’s tellende levensverhaal gaat over de wat onbekende, maar niet minder invloedrijke vrouw van Vincent van Goghs jongere broer Theo die kunsthandelaar was. En over de moeder van Vincent, haar enig kind, vernoemd naar de bezeten schilder. ‘De ingenieur’, zoals haar zoon op latere leeftijd werd genoemd, besloot in 1926 – na uitbreiding van het huis – op het Rozenlaantje te gaan wonen waar zijn gezin was omringd door de prachtigste geërfde schilderijen van zijn inmiddels beroemde oom. Op het toilet hingen er zelfs drie boven elkaar! De boekenkast met drie honderd boeken van zijn moeder schonk hij naar haar overlijden aan de Openbare Bibliotheek van Laren-Blaricum.
“Jo van Gogh- Bonger verspreidde Vincents kunst als een predikant”, lichtte de auteur aan de Volkskrant toe. “Rijkdom was niet haar doel. Ze leefde bescheiden. Net als haar zoon die zijn pakken bij C&A kocht terwijl hij geld genoeg had.”
Jo’s echtgenoot Theo overleed – net als zijn oudere broer Vincent- al vroeg op 33-jarige leeftijd in een tehuis voor geesteszieken vermoedelijk als gevolg van een voorhuwelijks bordeelbezoek. 28 jaar oud, gaat de weduwe ijverig aan de slag om de kunst van haar zwager die tijdens zijn leven slechts twee schilderijen verkocht, aan de man te brengen. Ze organiseert tentoonstellingen in binnen- en buitenland, verkoopt strategisch aan particulieren, invloedrijke kunsthandelaren en publiceert zijn brieven. Voor Van Goghs reputatie waren haar inspanningen doorslaggevend. “Ze zat als een spin in het web en uiteindelijk lukte het haar”, aldus Luijten. “In 1922 schreef ze aan de kunstcriticus Gustave Coquiot ‘Het is zo fijn aan het eind van mijn leven, na zo veel jaren van onverschilligheid, vijandigheid zelfs van het publiek tegenover Vincent en zijn werk, te voelen dat de strijd is gewonnen’. “
De biografie onthult ook hoe ze na het overlijden van Theo verliefd wordt op de schilder Isaac Israëls, maar ‘trouwen daar is hij de man niet voor – o was ik vrij en onafhankelijk – hoe zou ik me aan hem geven – mijn mooi, jong lichaam, wat zou hij er van genieten’, schrijft ze in haar dagboek.
In 1901 trouwt Jo voor een tweede keer. Met de kunstenaar, criticus en doctor in de rechten Johan Cohen Gosschalk. (Onze bibliotheek heeft nog een prachtig schilderij van hem ‘Kerkgang te Laren’ 1909)
In 1910 lieten zij een zomerhuis bouwen op het Rozenlaantje: ’t Lanthuys. Een goed huwelijk werd het niet en ook Gosschalk stierf jong op 38-jarige leeftijd.
Het boek vertelt veel meer. Ze was niet alleen bevriend met vooraanstaande schrijvers en kunstenaars, zij was ook geëngageerd binnen de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij en manifesteerde zich daadkrachtig bij de ontluikende vrouwenbeweging.
15 maart geeft Hans Luijten in Singer de lezing Jo van Gogh-Bonger en het Rozenlaantje. Ik heb al geboekt. Zou er toch sprake zijn geweest van een Van Gogh Museum in Laren, zoals deze krant eind jaren vijftig suggereerde? We gaan het hem vragen.
