11 jan.- Jarenlang stond op mijn computer een romantische screensaver ‘Twee elegant geklede vrouwen kuierend over het Skager strand’ van de Noorse kunstschilder Peder Severin Krøyer, die in 1889 de Deense nationaliteit aannam.
Het olieverfschilderij is de verrassende beelddrager van een reizende tentoonstelling, die een ‘ Frisse wind’ door de zalen van Singer Laren laat waaien. Van 17 januari tot en met 5 mei toont ‘ons museum van het modernisme’ in samenwerking met Museum Kunst der Westküste (Alkersum/Föhr) en Niedersächsisches Landesmuseum Hannover-, een topselectie van Duitse, Deense en Nederlandse impressionisten.
Impressionisme
15 april 1874 vond in Parijs een ware kunstrevolutie plaats door een groep jonge Franse schilders. Deze kunstenaars, door een recensent bedeeld met de geuzennaam ‘impressionisten’, keerden zich tegen het knellende keurslijf van het ‘academisch schilderen in hun ateliers’.
Ze trokken naar buiten met ezel en schilderkist om in alle vrijheid op een snelle schetsmatige manier dorps- , natuur- en stadsgezichten vast te leggen waarin de sfeer van het seizoen en het licht van het moment centraal stonden.
Ze brachten geen onderliggende of diepgaande boodschap, maar haalden hun inspiratie uit het gewone, ongecompliceerde dagelijkse leven. Ze schilderden cafébezoekers op een terras, in de tuin, wandelaars op Parijse boulevards, in een intieme huiselijke omgeving of legden uitstapjes vast naar de kust en het strand.
Midden negentiende eeuw was er ook de opkomst van de industrialisatie waardoor kunstenaars konden gaan reizen. In navolging van het Franse Barbizon ontstonden dan ook de eerste kunstenaarskolonies. Bijvoorbeeld in Laren en het Duitse Worpswede op het platteland of aan zee in het oude vissersplaatsje Skagen.
Uit heel Denemarken vestigden kunstenaars zich er vanwege het bijzondere licht en de lange, brede stranden met witgeel zand. Ook Peder Severin Krøyer. Hij werd de onbetwiste spil in het artistieke leven daar en introduceerde een nieuwe benadering van Skagen als mondain oord, als mondaine badplaats waar welgestelde dames in hun moderne reformkleding, -het paradepaardje van emancipatie en vrouwenbevrijding- er lustig op los konden flaneren.
Op het meesterlijke schilderij toont Krøyer zijn vrouw Marie en de bevriende kunstenares Anna Ancher, terwijl ze rustig promeneren in hun eigen wereld. Ze lopen van de kijker weg. Een sfeer van beslotenheid. Van melancholie misschien? Blauwe tinten domineren. Het is avond, de tijd van het blauwe uur. Zee en lucht zijn samengesmolten.
De twee wanen zich onbespied, maar trekken door hun aanwezigheid wel de aandacht van de kijker, die zelf mag invullen waar het gesprek over gaat. Het schilderij in Singer Laren – Krøyer maakte er meerdere – is een tweede, ingezoomde versie, die in het bezit was van Koningin Margaretha, echtgenote van koning Umberto I van Italië.
Naar haar is verrassend genoeg de Napolitaanse pizza Margaritha vernoemd. De koningin die in 1889 met haar man verbleef in hun zomerresidentie, kreeg trek in een pizza, destijds een typisch gerecht voor de wat armere mensen. De plaatselijke pizzabakker Raffaela Esposito van pizzeria Brandi bakte twee traditionele pizza’s en een nieuwe die ter ere van het koningshuis alleen met tomaten (rood), mozzarellakaas (wit) en basilicum (groen) was gegarneerd, dus in de nationale kleuren van het jonge Italië. Volgens de legende vond de koningin deze het lekkerst en werd de pizza daarom naar haar vernoemd. Bol an mensen, ik krijg trek…in de tentoonstelling.
Leo janssen
Afbeelding : Singer Laren ‘Frisse wind, impressionisme van het noorden’. 17 januari-5 mei 2024. Peder Severin Krøyer ‘Avondwandeling’
