9 nov.-Net voorbij de natuurbrug ‘Laarderhoogt’ met het unieke uitzicht op de monumentale beukenhaag die ook deze herfst ‘de schoenlepel naar Laren’ zo kleurrijk vormgeeft, kun je meteen rechtsaf slaan het pijpelaa(n)tje in dat Lange Wijnen heet.
Een opvallende naam duidend op het agrarisch verleden van ons dorp. In Larens dialect staat het woord ‘wijne’ voor akker. Volgens volksschrijver, slager Gerard Koekkoek (1906-1986) had je in ons dorp vroeger ‘lange en korte wijnen’.
De korte akkers lagen bij Hein Duvel en het Rozenlaantje, de lange akkers waar nu de Stichtse Hof staat.
In deze nog steeds ‘charmant groene’ omgeving van Drift, Steenbergen, Pruisenbergen, Hein Duvel, Rozenlaantje en Lange Wijnen verrezen begin vorige eeuw de villa’s van nieuwe Amsterdamse bewoners.
Geïnspireerd door de christen-anarchistische kolonie die ‘hare hutten, huizen en gebouwen een schoonen bij het landschap en de omgeving passende vorm gaf’, lezen we in Lien Heyting’s ‘De wereld in een dorp’- ontstond de Gooise ‘landhuisbouw’ met ontwerpen van beroemde architecten als K.P.C.de Bazel, Wouter Hamdorff. J.W. Hanrath Th.Rueter en H.P.Berlage.
Opmerkelijk is dat – net als nu? – in die periode ook andere huizen in ons dorp verrezen; ‘karakterlooze dingen’, caricaturen van landhuizen’, ‘wanstaltige bouwsels’ die dreigden de schoonheid van het oude dorp te vernietigen. Reden voor gemeenteraadslid Henri Polak om Laren als eerste gemeente in Nederland in 1922 een ‘welstandsbepaling’ te laten opnemen in de bouwverordening.
Deze gemeentelijke schoonheidscommissie zou ‘nieuwe leelijkheid ‘moeten voorkomen. ‘Wie bouwen wil te Laren, weet bijvoorbaat dat een minderwaardig ontwerp geen kans heeft toegelaten te worden’, voorspelde de politicus. In de praktijk kwam het erop neer dat een ontwerp van de nu alom geroemde architect Gerrit Rietveld in 1933 werd afgewezen, aldus Lien Heyting.
Wie de Lange Wijnen een kleine honderd jaar later nu binnenwandelt, ziet rechts een grote open ruimte waarop het laatste ontwerp van de toen niet toegelaten, maar nu wereldberoemde architect.
Het huis, inmiddels een gemeentelijk monument, staat te koop voor 3.6 miljoen euro. De superlatieven zijn dan ook niet van de lucht. ‘Een fenomenaal mooie villa, een waar eldorado met ongekend veel privacy, rust en ruimte. A work of art you can live in, aldus de verkopende makelaar Christie’s International Real Estate.
Deze villa is het laatste ontwerp dat Rietveld voor zijn overlijden in 1964 maakte. Het bekende adagium van hem’ Binnen wordt buiten en buiten wordt binnen’ komt heel nadrukkelijk naar voren. Grote raampartijen en de tot wel 3.40 meter hoge plafonds zorgen ervoor dat de nieuwe kopers zich steeds bewust zijn van deze fantastische leefomgeving.
Het huis was destijds een opdracht van de gefortuneerde dr. Anton A. Bosschaert. De jurist beschikte sinds 1956 over een groot dichtbegroeid terrein. Hij had zijn kapitaal vergaard met het patent op ijscoupe parapluutjes! Vier huwelijken verder is het ‘museum’ nu eigendom van de huidige tweede eigenaar. Maar het huis is moeilijk verkoopbaar, aldus beheerder Peter Gertenbach, huisvriend en cateraar , die het monument vier dagen per week met zijn tosa-inu hond MaiMai bewaakt. De huidige eigenaren zouden er het liefst een openbare bestemming aan willen geven. Er is destijds overleg geweest met de gemeente, maar dat liep op niets uit. De burgemeester met in zijn portefeuille cultuur heb ik hierover aangesproken, hetgeen ongetwijfeld zal leiden tot een nieuw contact.
Bolan mensen, ik houd u van de nieuwste ontwikkelingen hierontrent op de hoogte.
Leo Janssen
DE MONUMENTENOMSCHRIJVING
Rodijk, G.H., De huizen van Rietveld, Zwolle 1991, pp. 215-218
5.6
Gemeentelijke Monumentenlijst Laren
Adres : Lange Wijnen 9
Kadastrale aanduiding :
Naam :
Huidige bestemming : woonhuis
Oorspronkelijke bestemming : woonhuis
Architect : Gerrit Rietveld
Opdrachtgever : A. A. Bosschaert
Bouwjaar : 1967 (eerste tekening uit 1963)
Bouwtype : villa
Bouwstijl : Nieuwe Bouwen
Datum opname : 28 april 2006
Naam inventarisator : J. M. Gerlings
Opmerkingen : Het ontwerp is uitgevoerd door J. van Dillen en vervolgens door G. Bakker
Inleiding:
Dr. A. A. Bosschaert beschikte sinds 1956 over een zeer groot, dichtbegroeid terrein. Hij was een bewonderaar van de stijl van de architecten Neutra en Mies van der Rohe en wendde zich tot de B. N. A. te Amsterdam voor een advies over een geschikte architect voor een te bouwen woonhuis met vier ‘units’ voor verhuur, met een totaal aanzicht als een enkel landhuis. Hem werd Gerrit Rietveld aangeraden. Die accepteerde de opdracht en ontwierp een plan (voor een ‘motel’ zoals hij het noemde) dat de heer Bosschaert zeer beviel.
Na het overlijden van Rietveld werd het werk overgenomen door architect J. van Dillen, die enkele wijzigingen en aanpassingen wilde aanbrengen. Daardoor ontstonden al spoedig meningsverschillen tussen Bosschaert en Van Dillen. Ook was Bosschaert het oneens met de volgens hem veel te hoge prijscalculatie. Na een briefwisseling trok het bureau Rietveld, Van Dillen en Van Tricht zich in 1965 terug. Bosschaert kreeg de beschikking over de tekening onder voorwaarde dat hij het bureau niet noemde in verband met dit huis. In zijn zoektocht naar een nieuwe architect plaatste Bosschaert een advertentie in ‘ De Telegraaf’ waarbij hij toch de naam Rietveld noemde. Na een juridisch getouwtrek kreeg Bosschaert het recht om de naam Rietveld te noemen bij de ontwerpen, mts deze volledig naar het laatste ontwerp zou worden gebouwd. Uiteindelijk werd de bouw van dit laatste Rietveldhuis uitgevoerd onder leiding van architect G. Bakker. Tijdens de bouw ging de aannemer failliet waarna Bosschaert zelf als aannemer optrad. Het huis werd nauwkeurig volgens het ontwerp gebouwd.
Omschrijving:
De villa is vrij gelegen aan de Lange Wijnen. Het gebouw is opgetrokken op een samengestelde plattegrond en is één bouwlaag hoog met een plat dak. De plattegrond bestaat uit een vierkantig hoofdgebouw met tegen de noordelijke gevelzijde een L-vormige uitbouw met kantoren. Vanaf de hoofdentree is er een pergola tegen de noordgevel geplaatst die uitkomt tegen de oostelijke gevel van de korte zijde van de L-vormige uitbouw. De muren zijn bekleed met afwisselend wit en zwart geglazuurde baksteen. De witte kozijnen zijn gemaakt van staal. De houten daklijst is gemaakt van gelakt teakhout.
De voorgevel (oost) wordt gekarakteriseerd door de verhoogde gevel van het hoofdgebouw en de langwerpige gevel van de uitbouw. Voornamelijk de hoofdentree met de trap en de grote deuren bepalen het hoofdgebouw. De uitbouw wordt gekenmerkt door de glaspuien. De pergola voor de uitbouw verbindt het geheel met elkaar.
De achtergevel (west) wordt gekenmerkt door glaspuien in de L-vormige uitbouw en het overstekende dak va het hoofdgebouw. Ook het hoogteverschil tussen beide bouwonderdelen bepalen de vorm van het geheel.
De linker zijgevel (zuid) wordt gedomineerd door het overdekte terras met de achterliggende glaspuien. De drie vierkante openingen in de overstek zorgen voor een bijzondere lichtval. Het lagere gedeelte rechts van de glaspuien brengt het kubusvormige karakter van het hoofdgebouw naar voren.
De rechter zijgevel (noord) wordt gekenmerkt door de verschillende achter elkaar liggende gevels. Bij het hoofdgebouw bepaald de witgeglazuurde bakstenen muur met de trap bij de hoofdentree voornamelijk de uitstraling van deze gevelzijde, samen met de hiervoor gelegen pergola. Bij de uitbouw wordt de gevel bepaald door de glaspui en de witgeglazuurde bakstenen muur.
In het hoofdgebouw is rechts van het midden op de plattegrond een atrium of binnentuin gemaakt. De vier wanden van dit atrium worden gevormd door glaspuien.
Redengevende omschrijving:
De villa is van architectuurhistorische waarde:
- Vanwege het bijzonder belang binnen de architectuurgeschiedenis als laatst gebouwde gebouw van Gerrit Rietveld
- Vanwege haar positie als laatste gebouwde villa in het oeuvre van architect Gerrit Rietveld.
- Vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp
- Vanwege het materiaalgebruik en de detaillering
De villa is van waarde door de behouden gaafheid van het ontwerp.
De villa is van waarde door haar zeldzaamheid als gave villa van architect Gerrit Rietveld.
Bronnen en literatuur:
Gemeente Laren, Archief Bouw- en Woningtoezicht
