24 febr.-Een van de kunsthistorische publicaties over Laren, die de laatste tijd veel te weinig aandacht heeft gekregen, is het lijvige boek, liefst 240 pagina’s dik, over de schelm- en penseelstreken van kunstenaar Tony Offermans (1854-1911).
In het geïllustreerde Amerikaanse maandmagazine ‘The Century’ omschreven als ‘by choice the apostle of the labouring class’, ‘bij uitstek de apostel van de werkende klasse’. Auteur is de Laarder Peter van der Ploeg. Door het beperkt aantal bronnen deed hij jarenlang onderzoek. Hij schat wel zo’n 2500 uur. Vander Ploeg struinde bibliotheken af, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, bezocht het literatuurmuseum en andere archieven om een juist beeld te krijgen.
Offermans was een zeer verdienstelijk schilder en een buitengewoon bekwaam aquarellist. Een chroniqueur, die werkende ambachtslieden onbespied weergeeft in hun authentieke pre-industriële werkplaatsen en binnenhuizen: de timmerman, schoenlapper, vioolbouwer, boerin, wolspinster en brievengaarder: hele mooie werken, die in binnen- en buitenland de aandacht trokken. Ook profiteerde hij van de vraag uit Amerika naar romantische verheerlijkende voorstellingen van jonge moeders aan de eenvoudige handenarbeid met ‘baby in de wieg’, die een eenvoudig tegenwicht gaven aan de opkomende industrialisatie en stadse ontwikkelingen eind negentiende eeuw.
Daarnaast was Offermans ook een musicus, die hij eigenlijk niet wilde zijn in de zin zoals hij kunstschilder was. Dat had ongetwijfeld te maken met de omstandigheid dat hij kunstzinnige ouders had, die beiden beroemd waren in ons land als dirigent en zangeres. ‘Hij heeft zijn eigen ding willen doen’, zegt Van der Ploeg nadrukkelijk, ‘maar hij had een groot pianotalent, verhoogde de feestvreugde met zijn improvisaties en dat deed hij volop. Vooral op feestjes en partijen op verschillende locaties. Dan was hij altijd wel bereid om achter de piano te gaan zitten. Ook in Laren zoals in hotel Hamdorff of paviljoen Larenberg, de scheve houten pagode destijds aan de Naarderstraat ( nu Paviljoensweg). Hij kon zich schaamteloos midden in de belangstelling van een menigte manifesteren. Zeg maar met plezier zich in de schijnwerpers plaatsen.
Offermans was ook een groot redenaar, die een belangrijke rol speelde in het kunstleven van ons dorp. Bijvoorbeeld bij de onthulling van de Mauvepomp in 1907, het kunstwerk dat ‘de Larense Rodin’ Ed Jacobs had gebeeldhouwd als een eerbetoon aan Anton Mauve in wiens ‘Villa Ariëtte’ Offermans na de dood van de grote schapenschilder ging wonen. Een charismatische persoonlijkheid, die alle aandacht naar zich toe kon trekken, maar geen reclame voor zichzelf kon maken.
Een anecdotisch man ook. ‘Hij had graag de lachers op zijn hand. Deed echt zijn best om de mensen te vermaken. Zo zwaaide hij op het station van Hilversum de succesvolle schilder Albert Neuhuys uit die naar Amerika vertrok. Hij speechte zo lang dat de trein een kwartier te laat pas kon vertrekken.
Een bijzonder karakter waar Laren ook zijn Algemene Begraafplaats te danken heeft. Tony was niet katholiek en werd als eerste op een nieuw grafveld naast het Sint Janskerkhof begraven. Ook dat was een probleem, want toen het graf gedolven was, bleek de kist op de begrafenisplechtigheid te groot. Bij het zakken met de touwen bleef de kist klem zitten totdat het graf ter plekke werd verruimd.
Tony Offermans is niet oud geworden. Aan het einde van zijn vrij korte leven werd hij behoorlijk ziek en was niet meer in staat om te werken. Hij liet een jonge vrouw achter Lien Hopman. Eerder was hij getrouwd geweest met Leonore Kolemans-Beynen. Na de geboorte van hun enige dochter overleed zijn vrouw in het kraambed. In die donkere tijd heeft Tony Offermans veel steun gehad van Jan Hamdorff en kunsthandelaar Nico van Harpen.
Bol an mensen, een pracht boek over een pracht mens: Tony Offermans. Wat geweldig dat deze vergeten schilder van ‘De Larense school’ weer opnieuw door Peter van der Ploeg terecht naar boven is gehaald.
Leo Janssen
